Przewodnik Bielsko-Biała

Miasto Bielsko-Biała powstało w 1951 roku przez połączenie dwóch miast: śląskiego Bielska i małopolskiej Białej, a granicę między miastami stanowiła rzeka Biała.

Bielsko jest miastem starszym, przyjmuje się, że powstało w XIII wieku, prawdopodobnie jako osada targowa na jednej z nitek „szlaku solnego” z Krakowa na Morawy. Nie znamy daty dokładnej lokacji i otrzymania praw miejskich, pierwszy dokument mówiący o osadzie nad Białą pochodzi z 1312 roku, a wystawił go Książę Mieszko I Cieszyński (z dynastii Piastów Śląskich) nadając mieszczanom prawa do lasu (dziś Cygański Las). Wcześniej wieś Stare Bielsko (wraz osadą rzemieślników zwaną Grodziskiem) funkcjonowała przez jakiś czas równolegle, lecz rozbudowujące się nowe miasto wkrótce zaczęło dominować. Bielsko dzieliło losy Księstwa Cieszyńskiego i w 1327 roku po hołdzie oddanemu Janowi Luksemburczykowi znalazło się w ramach Czech, a później weszło w skład habsburskiej monarchii austriackiej (formalnie od 1620 roku). Bielsko na przełomie XVII/XVIII wieku stało się jednym z najbogatszych miast cesarstwa, głównie za sprawą sukienników i tkaczy. Rewolucja przemysłowa XIX w. wzmocniła pozycję miasta, a dzięki zamówieniem wojskowym (m.in. wojny napoleońskie) stało się jednym z głównych miast włókienniczych Europy. Dzięki temu rozwijało się wszechstronnie, w centrum powstało wiele okazałych budynków (wzorowanych na architekturze Wiednia), prowadzono liczne inwestycje miejskie i nowości techniczne (telegraf, gazowe oświetlenie, elektrownie, tramwaj, wodociąg). Po I wojnie światowej Bielsko weszło w skład odrodzonego państwa polskiego, którego granice z Czechosłowacją utworzył bieg Olzy. W okresie międzywojennym miasto nadal rozwijało się, a po II wojnie światowej w 1951 roku zostało połączone z Białą i powstał jeden organizm miejski.

Biała była częścią Księstwa Oświęcimskiego, a powstała ok.1560 roku jako przysiółek tkaczy założony przez wójta wsi Lipnik. Powstały tutaj organizacje rzemieślnicze, które rozwijały osadę w oparciu o bielskie wzory (produkcja sukna i płótna). Prawa miejskie Biała otrzymała w 1723 roku i wtedy wytyczono główne ciągi komunikacyjne, oraz dwa rynki i w ciągu następnych lat miasto stało się dużym ośrodkiem włókienniczym zachodniej Małopolski. W historii Polski wpisało się jako miejsce, gdzie podpisano akt utworzenia Generalnej Rady Stanów Skonfederowanych w 1769 roku (naczelnej władzy konfederacji barskiej), a w związku z tymi wydarzeniami w Białej stacjonowało wiele wybitnych postaci tego okresu. Po I rozbiorze Polski Biała znalazła się w zaborze austriackim, czyli w utworzonej prowincji Galicja. Kolejne lata to dalszy rozwój przemysłu włókienniczego w Białej, choć zawsze pozostawała w cieniu potężniejszego Bielska. Po odzyskaniu niepodległości ten stan utrzymał się, ale związki gospodarcze i społeczne obu miast były bardzo silne. Po drugiej wojnie światowej śląskie Bielsko i małopolska Biała utworzyły miasto Bielsko-Biała.

 Warto z przewodnikiem zwiedzić Bielsko-Białą i odkryć ślady historii  śląskiego Bielska i małopolskiej Białej.

 Trasa turystyczna po Bielsku-Białej:

1. Kościół pw. św. Stanisława – najstarsza gotycka świątynia (Stare Bielsko)

2.Dom Tkacza z XVIII wieku na Górnym Przedmieściu – ekspozycja „warsztat sukiennika”

 3. Studio Filmów Rysunkowych – tutaj powstały najbardziej znane polskie bajki: Bolek i Lolek, Reksio

 4. Katedra p.w. św. Mikołaja

 5. Starówka Bielska:

 – Browar Miejski „Bielitzer” (tradycje browarnicze na Śląsku Cieszyńskim)

 – Rynek w Bielsku (historia lokacji, dawne budynki, obecny wygląd)

 -„Bielski Syjon” – Dzielnica Ewangelicka w Bielsku (zespół budynków ewangelickich m.in. jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra)

 – Spacer podcieniami z XVII wieku w kierunku Placu Bolesława Chrobrego

 – Teatr Polski

 9. Zamek Sułkowskich – ekspozycje: historyczna, archeologiczna, etnograficzna

 10. Most Graniczny na rzece Białej (historycznie: granica śląskiego Bielska i małopolskiej Białej)

 11. Spacer „Traktem Cesarskim” (obecnie ulica 11 Listopada) – przykłady secesji po obu stronach rzeki

 12. Ratusz Miejski

 13. Rynek w Białej (historia lokacji)

 14.„Kamienica Pod Żabami”)

 15. Spacer w stronę Dworca Kolejowego:

 – Hotel „Prezydent”

 – Miejsce po bielskiej Synagodze – Żydzi w Bielsku

 – „Śladami powozów, tramwajów i pociągów” czyli Ulica Dworcowa

 – Dworzec Kolejowy (Trasa Cesarskiej Kolei Północnej Wiedeń – Lwów)

 16. Wyjazd na Szyndzielnię kolejką gondolową i spacer do Schroniska PTTK na Szyndzielni (najstarsze w Beskidzie Śląskim schronisko górskie w obecnych granicach Polski)

 17. Mikuszowice Krakowskie (dzielnica Bielska-Białej) – kościół p.w. św. Barbary z 1690 roku (Szlak Architektury Drewnianej)

powrót