WIEŚCI W SKRÓCIE

Przewodnik Zakopane

30.10.13

Zakopane – legenda głosi, że założycielem osady pod Tatrami był stary góral zwany Gąsienicą z racji dziwnego stroju, który nosił na sobie. Samo słowo „Zakopane” to oczywiście określenie miejsca trudno dostępnego, „śniegiem zasypanego” – nie ma się co dziwić, zimy tu srogie i przez wiele lat trudno było do Zakopanego się dostać. Niedostępne tereny wybrał sobie Gąsienica na swoje miejsce na Ziemi.

Podhale było tak zwaną „królewszczyzną”, czyli własnością króla, a pieczę nad tymi terenami sprawował poprzez starostwo w Nowym Targu. Dopiero na przełomie XVII i XVIII wieku powstała stała osada pod Giewontem. Wcześniej wędrowali tu pasterze ze swymi stadami owiec, lecz opuszczali te tereny, gdy kończył się sezon wypasowy. Dotarli tutaj z północy, od strony Gorców i Pienin, gdyż przeprawa przez Tatry była niemożliwa. Nieopodal zakopiańskiej osady pasterskiej, w Kuźnicach powstała huta, do której dowożono z Doliny Jaworzynki tzw. Żelazną Drogą (dziś Droga pod Reglami) rudy żelaza. „Huta Hamerska” funkcjonowała przez ponad 150 lat, później Kuźnice straciły na znaczeniu na rzecz Zakopanego.

W 1770 roku, gdy Austria pod pretekstem kordonu sanitarnego zawładnęła tymi terenami, istniała już pasterska wieś Zakopane. W XIX wieku Zakopane przeszło w ręce węgierskiego magnata Emmanuela Homolacs, a następnie kupił je hrabia Władysław Zamoyski.

W tym okresie do Zakopanego zaczynają przyjeżdżać artyści, pisarze, malarze, poeci, lekarze – wszyscy urzeczeni niezwykłą urodą Tatr (m.in. Ignacy Paderewski, Mieczysław Karłowicz, Stanisław Witkiewicz, Henryk Sienkiewicz). Z Warszawy przyjechał dr Tytus Chałubiński, „odkrywca Zakopanego”, który rozsławił jego walory w całej Polsce. Przybywają tu ludzie w celach leczniczych, gdzie czekały na nich kuracje żętycowe, które świetnie wpływały na górne drogi oddechowe. Powstają wille przybyszów, oraz sami górale przestawiają się na obsługę coraz liczniejszych „letników”. Powoli podtatrzańska wieś staje się „Stolicą kulturalną Polski”, bowiem autonomia galicyjska dawała duże swobody polityczne.

W Zakopanem działały szacowne organizacje górskie:

1873 r. – Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (nazwa od 1920 r.) – pierwsza polska organizacja górska, która zajęła się ochroną przyrody i udostępnianiem gór dla potrzeb turystyki

1909 r. Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR) – pod przewodnictwem gen. Mariusza Zaruskiego i przewodników zakopiańskich, „na każde wezwanie Naczelnika” niosło pomoc w górach

W okresie międzywojennym miało miejsce szereg inwestycji na terenie Zakopanego (skocznia narciarska, kolejka na Kasprowy, kolejka na Gubałówkę, rozbudowa bazy noclegowej).

Dziś Zakopane to połączenie dawnych, ale żywych tradycji góralskich z nowoczesnym kurortem oferującym wypoczynek o każdej porze roku.

Zwiedzanie Zakopanego z przewodnikiem:

1. Wyjazd kolejką na Gubałówkę

– panorama Tatr

– spacer na Butorowy Wierch

2. „Pęksowy Brzyzek”

– Kaplica Gąsieniców przy Starym Cmentarzu

– Kościółek pw. Matko Boskiej Częstochowskiej (Szlak Architektury Drewnianej)

– Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku

3. Willa „KOLIBA” – pierwszy budynek styl zakopiański (projekt St.Witkiewicz)

4. Willa „ATMA” – Muzeum Karola Szymanowskiego

5. Krupówki – jedna z najsłynniejszych polskich ulic