Przewodnik Żywiec

Żywiec – pierwotna osada Stary Żywiec, zlokalizowana na północ od obecnego centrum, była wsią lokowaną przez Piastów oświęcimskich. Miało to miejsce pomiędzy rokiem 1273 (lokacja Oświęcimia) a rokiem 1327, kiedy to Żywiec w dokumentach lennych (hołd oddany Janowi Luksemburskiemu) określa się już jako „oppidum”, czyli miasto. Żywiecczyzna przez ponad 200 lat rozwijała się w ramach Czech. Około 1400 r. nastąpiła powtórna lokacja miasta, a przyczyną jego przeniesienia na nowe miejsce były częste wylewy Soły. Ważny to był moment, bowiem właśnie wtedy nastąpiło oddzielenie Starego Żywca od powstałego miasta Żywiec, które stało się centrum administracyjnym tych terenów.

W połowie XV wieku Żywiecczyzna znalazła się pod panowaniem rodu Skrzyńskich herbu Łabędź, znanych w okolicy rycerzy-rozbójników mających swoje zamki miedzy innymi na Grojcu oraz na górze Wołek. W roku 1465 sprzedali ją królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi, który z kolei przekazał ten obszar Piotrowi Komorowskiemu, hrabiemu na Orawie i Liptowie w zamian za poparcie polityczne w konflikcie z Węgrami. W 1624 roku posiadłości te zostały zakupione przez królową Konstancję, żonę Zygmunta III Wazy, która potwierdziła obowiązujące przywileje miejskie oraz ustrój miasta. W 1678 roku stolnik koronny Jan Wielopolski skoligacony z rodem Komorowskich za 600 000 złotych wykupił dobra żywieckie.

W 1772 Żywiecczyzna znalazło się w granicach zaboru austriackiego, czyli Galicji. W 1838 roku doszło do kolejnych zmian własnościowych na Żywiecczyźnie. Ostatni z rodu Wielopolskich Adam, sprzedał ostatnie dobra ziemskie arcyksięciu Karolowi Ludwikowi Habsburgowi. Połowa XIX wieku to czas rozwoju przemysłu na Żywiecczyźnie. Na miejscu dawnej gorzelni Wielopolskich w Wieprzu na Pawlusiu arcyksiążę Albrecht Habsburg wybudował nowoczesny browar. W 1856 roku firma została zarejestrowana, rok później ruszyła produkcja, a nazwa produkowanego piwa stała się znana w całej Europie. W lutym 1918 roku doszło w mieście do dużych antyaustriackich demonstracji, a następnie zawiązano Polską Organizację Wojskową. W październiku tego roku dotychczasowe władze złożyły broń, formalnie skapitulowały i oddały ster rządów w ręce Polaków. Po rozpadzie Austro-Węgier arcyksiążę Karol Stefan Habsburg uzyskał dla siebie i żony obywatelstwo polskie. W 1924 roku przekazał na rzecz Akademii Umiejętności w Krakowie m.in. dobra w okolicach Zawoi oraz folwark w Starym Żywcu. Wspierał różne instytucje miejskie m.in. Oddział Babiogórski PTT czy nowo powstałe Muzeum Żywieckie.

1 września 1939 roku z południa na Żywiecczyznę ruszyła VII Bawarska Dywizja Piechoty. Wojska niemieckie zostały zatrzymane na linii Węgierskiej Górki, która dzięki bohaterskiej zyskała sobie miano „Westerplatte Południa”. Wojna na Żywiecczyźnie trwała do maja 1945 roku. Od 1950 r. granice Żywca sukcesywnie rozszerzano: kolejno przyłączono Zabłocie, Sporysz, Kocurów, Moszczanicę, Rędzinę, Oczków i Podlesie. W 1966 r. powstało Jezioro Żywieckie, czyli sztuczny zbiornik utworzony na Sole, który zalał najstarszą część czyli Stary Żywiec.

W 2000 r. do Żywca powróciła Maria Krystyna Altenburg (1923 – 2012 r..) córka Karola Olbrachta Habsburga – ostatniego właściciela Państwa Żywieckiego i zamieszkała w Nowym Zamku. Po śmierci pochowana została w Kaplicy Habsburgów w konkatedrze pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny.

 

Zwiedzanie Żywca z przewodnikiem „Szlak dawnych Właścicieli”:

1. Rynek w Żywcu

 – historia: Stary Żywiec, lokacja miasta, herb, obecny wygląd

 – słynne postacie na żywieckim rynku: Król Jan Kazimierz, Cesarz Austrii Józef II Habsburg, Papież Jan Paweł II

 2. Konkatedra pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny

 – wystrój kościoła

 – Kaplica Komorowskich i Kaplica Habsburgów

 2. „Szlak dawnych właścicieli”:

 – Zespół Zamkowo – Parkowy

 – Stary Zamek (Muzeum Miejskie) – zwiedzanie z przewodnikiem (historia, etnografia, sztuka sakralna)

 – Nowy Zamek Habsburgów (mieszkanie arcyksiężnej Marii Krystyny Habsburg, ostatniej z rodu żywieckich Habsburgów)

 – Zabytkowy Park w stylu angielskim

 – Park Miniatur

 3.Kościół p.w. Świętego Krzyża (gotyk) – najstarszy kościół w Żywcu w dzielnicy Rudza

 4. „Szlak mieszczan żywieckich”:

 – Ulica Kościuszki – główny trakt Żywca

 – Browar Miejski „Krajcar”

– Kino „Janosik” – najstarsze kino na świecie

 – Budynek „Siejby” – najstarszy murowany budynek w Żywcu

 4. Muzeum Browaru w Żywcu

 – wejście z przewodnikiem (degustacja i pamiątka)

 

 

powrót